Lãn Tử:
Cật ngựa thanh gươm vẹn chữ tòng,
Ngàn thu rạng tiết gái Giang-Đông.
Lìa Ngô bịn-rịn chòm mây bạc,
Về Hán trau-tria mảnh má hồng.
Son-phấn thà cam dày gió-bụi
Đá-vàng chi để thẹn non-sông.
Ai về nhắn với Chu-Công-Cẩn !
Thà mất lòng anh, đặng bụng chồng.
bài Tôn phu nhân quy thục của Tôn-Thọ-Tường
Dương Liễu (Nova):
Tựa Sách chưa hay đã quẫy xa
Ngần xanh chửa đủ đỡ Kiều Hoa
Thương thay phận gái đơn thoáng chốc
Oán trách đời phu mục sớm sa
Lệ ngậm trong lòng người chẳng thấu
Thù mang tỏ mặt chẳng nề hà
Châu rơi ướt áo, hai năm ngắn
Quạnh quẽ mình nàng, thật xót xa...
**trong Tuyệt Nhị Song kiều (Tam Quốc Chí), Đại Kiều lấy Tôn Sách, Tôn Sách vì quá thẳng và nóng nên nhiều người thù ghét. Một ngày kia Tôn Sách chuẩn bị đi săn, thấy Đại Kiều ngăn cản mà thương vợ rơi nước mắt, hứa rằng tối sẽ về sớm bên sợ nhưng ko ngờ trên đường bị người khác hại chết. Khi hấp hối Tôn Sách nói với Đại Kiều: “ta vì khinh suất mà thiệt thân, để lại mình nàng nơi trần thế thật đau lòng
Lãn Tử:
Đời người 1 chốc hóa ra ma
Công danh dù lớn cũng nhạt nhòa
Bá vương Tây Sở xưng hùng bá
Gia Cát Thượng Phương đóan sao sa
Ngũ Hồ Thiếu Bá khi câu cá
Côn Sơn Nguyễn Trãi lúc trồng hoa
Chẳng mong áo tía cân đai ấy
Chỉ cần lều cỏ một vườn hoa?
Bài nài ý là mọi chuyện đều do số mệnh sắp đặt, dù có cố chống lại cũng ko xoay chuyển dc
(1) Tây Sở Bá Vương Hạng Vũ, sức khỏe vô địch thời bấy giờ, cùng ới Hán Cao Tổ Lưu Bang tranh thiên hạ, thua trận, tự vẫn ở bến Ô Giang
(2) Khổng Minh Gia Cát Lượng là vị quân sư và đại thần của nước Thục thời hậu Hán. Cuối cùng ko wa khỏi số mệnh, mất ở gò Ngũ Trượng, Thượng Phương
(3) Phạm Lãi: tên tự là Thiếu Bá , là một tướng tài của nước Việt ở Trung Hoa thời Xuân Thu Chiến Quốc, người đã giúp Việt vương Câu Tiễn tiêu diệt nước Ngô. Diệt xong Ngô ra Ngũ Hồ ở ẩn
(4) Nguyễn Trãi ẩn cư ở Chí Linh, Côn Sơn
Dương Liễu:
Lán cỏ vườn hoa chỉ độc qua
Thuyền quyên sắc nước vốn hương xa
Phận Trương độc mộc nào gan sánh
Bậc Mỵ lầu cao son phấn thoa
Réo rắt thân tàn mong ngóng nguyệt
Âm thầm ảnh ảo dõi trông trà
Đời người ngắn ngủi giờ yên mộ
Chẳng nỡ làm người khổ giống ta
**Tích Trương Chi và nàng Mỵ Nương. Nàng Mỵ ngưỡng mộ tiếng sáo của họ Trương nhưng thấy Trương Chi xấu xí đâm ghê tởm và ko muốn cưới làm chồng. Trương Chi đau lòng chết, tro cốt hóa thành viên ngọc. viên ngọc được làm thành chén trà và vô tình đến tay Mỵ Nương.
Lãn Tử:
Trăm kiếp nợ duyên phận vợ chồng
Chung lòng há sợ tát biển đông
Ngu cơ tự vẫn lòng không động
Thượng Hương quy thục vẹn thân tòng
Tô thị chờ chồng mà hóa đá
Vũ nương giữ tiết mà mạng vong
Nhất dạ phu thê tình nghĩa trọng
Danh vọng nào đâu dám trông mong
(5) Vợ Hạng Vũ: Ngu Cơ thường xuyên đi cùng Hạng Vũ ra chiến trận, sát cánh cùng Sở Bá vương trong suốt nhiều năm chinh chiến. Khi Hạng Vũ bại trận cùng đường, Ngu Cơ lấy gươm tự vẫn để "tránh làm vướng bận" Hạng Vũ. Hạng Vương thấy Ngu Cơ chết, khóc chảy nước mắt, tả hữu đều khóc, không ai có thể ngẩng lên nhìn
(6)Tôn Thương Huơng: em Tôn Quyền được gả cho Lưu Bị nhằm giữ vững mối hòa hiệp trong liên minh Ngô-Thục. Theo Lưu Bị về Thục chứ ko ở lại Ngô
(7) Sự tích Hòn Vọng Phu: Tô Thị ôm con chờ chồng chinh chiến mà hóa đá
(8)Vũ Thị Thiết, tích người thếu phụ nam xương: Giữ tiết hạnh chờ cồng mà bị chồng nghi oan nên tự vẫn cho thấu oan tình
(9) Nguyên gốc câu này là Nhất dạ phu thê bách dạ ân: 1 đêm chồng vợ ân nghĩa cả đời
Dương Liễu:
Xuất giá tòng phu vẹn chữ trinh
Gian nan khổ nhục phải lặng thinh
Lồng giam Hán hậu, Yến ko vũ, *
Lệnh ép Đường phi, Ngọc chẳng minh. **
Lặng vắng chờ mà người vẵn bặt
Cô đơn thấy vẫn đuổi đeo vinh
Trăm năm đứng bóng hoài dương liễu
Lãn tử ơi nào dám phiền mình
*Hoàng hậu nhà Hán Triệu Phi Yến nổi tiếng nhờ múa đẹp, thân thể thanh thoát tựa loài chim. Sau Triệu Phi Yến sống cô độc, cuối đời bị phế làm thứ dân
**Dương Ngọc Hoàn - Dương Quý Phi, ban đầu là Thái tử phi sau vì Đường Minh Hoàng mê đắm nên đã dùng mọi cách đưa vào cung
Dương Liễu (tiếp)
Quân tử kinh bang vọng vương cần
Giai nhân viễn các ngóng tri ân
Tiêu bạc sánh bước hồ cầm Tiểu *
Áo vải kề vai đào uyển Hân **
Thấu Bá Nha đằm âm xoáy nước ***
Nghe Dương Liễu tự vấn tâm can
Trầm ngâm đợi bậc duyên này nợ
Chẳng rõ tìm đâu kẻ thấu nhân.
*Tiểu Kiều và Chu Du là đôi tri kỉ. Chu Du có tài thổi sáo còn Tiểu Kiều chơi đàn rất hay, thường gửi tâm tư qua tiếng đàn
**Anh hùng áo vải Quang Trung Nguyễn Huệ và Ngọc Hân công chúa
***Bá Nha và Tử Kỳ là đôi bận tri ân đời Xuân Thu. Khi Tử Kỳ chết Bá Nha đem đập đàn đi, rằng ko ai còn hiểu được tiếng đàn của Bá Nha như Tử Kỳ nên “trong thiên hạ ko còn ai khác nghe được tiếng đàn của ta nữa”
Lãn tử:
Thường nghe:
Trai trung há cam thờ nhị chúa
Gái ngoan quyết chỉ lấy 1 chồng
Đôi ta:
Hữu duyên tương ngộ lúc sa trường
Phu thê giao bái giữa đao thương
Một thề rằng có vương cùng hưởng
Lạy hai thề có chiến cùng chinh
Rửa tay gác kiếm, thôi binh tướng
Bút nghiên đèn sách, hoạ văn chương
Sông núi kia dù xa vạn trượng
Tòng phu quyết vẹn mộng uyên ương
Vì thế cho nên
Lều tranh vách đất rượu 1 bầu
Sớm lo cày ruộng tối trồng rau
Chẳng mong áo gấm công hầu
Chỉ mong sớm sớm ngày ngày có nhau
Lãn tữ đề
